Niezbędne substancje w trakcie ciąży i karmienia piersią

22/02/2021


  • Dieta przyszłej mamy
  • Zdrowie

Zarówno ciąża, jak i okres karmienia piersią to duży wysiłek dla organizmu kobiety, który musi pracować z wytężoną mocą, dla dwóch osób. Do substancji, które wpływają na rozwój dziecka w życiu płodowym i okresie karmienia piersią, zaliczają się: kwas foliowy, żelazo, jod i witamina D oraz wiele innych1.

Kwas foliowy podczas ciąży

Jedną z najważniejszych substancji, które zalecane są ciężarnym kobietom, jest kwas foliowy  – odgrywa on ważną rolę już na początku życia płodowego2

Foliany pomagają w prawidłowej produkcji krwi oraz w utrzymaniu prawidłowych funkcji psychologicznych. Co może być szczególnie ważne dla kobiet w ciąży, foliany przyczyniają się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia. Dodatkowo pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego i biorą udział w procesie podziału komórek. 

Foliany przyczyniają się do wzrostu tkanek matczynych w czasie ciąży. Uzupełniające spożycie kwasu foliowego zwiększa poziom folianów u matki. Niski poziom folianów u matki jest czynnikiem ryzyka rozwoju wad cewy nerwowej u rozwijającego się płodu2,3 (korzystny efekt występuje w przypadku codziennego uzupełniającego spożycia dawki wynoszącej 400 μg kwasu foliowego przez co najmniej jeden miesiąc przed poczęciem i maksymalnie trzy miesiące po poczęciu).

Dieta i suplementy przyjmowane podczas ciąży powinny pokrywać dzienne zapotrzebowanie na kwas foliowy. W produkcie MamaDHA Premium + znajduje się witamina D, jod oraz kwas DHA. Dwie kapsułki MamaDHA Premium +  zawierają dzienną porcję kwasu foliowego zalecana przez lekarzy przyszłym matkom – 400 mikrogramów4.

Żelazo

Ciężarne kobiety bardzo często zapadają na niedokrwistość niedoborową (stężenie hemoglobiny poniżej 11 mg%), która może spowodować poród przedwczesny, a jest konsekwencją niedoboru żelaza. Jest ono również ważne w okresie karmienia piersią, ponieważ niedokrwistość może być powodem anemii u dziecka1

Dzienna dawka żelaza w diecie kobiety powinna wynosić 18 mg przed zajściem w ciążę, 26–27 mg w trakcie ciąży i 20 mg w okresie laktacji5

Istnieją różne preparaty zawierające żelazo, które pozwolą uzupełnić codzienną niezbędną dawkę tego pierwiastka. Eksperci z Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego rekomendują:

  1. kontrolę morfologii i stężenia ferrytyny podczas pierwszej wizyty położniczej, a następnie morfologii w 15-20, 27-32, 33-37 i 38-39 t.c. (tj. zgodnie ze Standardem Postępowania w Ciąży Fizjologicznej - rozporządzeniem Ministra Zdrowia);
  2. stosowanie preparatów żelaza przed 16 t.c. u kobiet z niedokrwistością z niedoboru żelaza (tj. z Hb < 11 g/dl i obniżonym stężeniem ferrytyny);
  3. dopuszczenie suplementacji żelaza w dawce do 30 mg/d u kobiet bez anemii ze stężeniem ferrytyny poniżej 60 mcg/l po 16 tygodniu ciąży;
  4. w leczeniu niedokrwistości z niedoboru żelaza zaleca się stosowanie niskich dawek żelaza doustnie przez dłuższy czas, a w razie braku odpowiedzi, proponuje się zmianę na preparat o udowodnionej zwiększonej biodostępności lub zwiększenie dawki i dalszą obserwację stężenia Fe;
  5. w przypadku braku odpowiedzi na duże lecznicze dawki żelaza doustnego lub Hb < 7 g/dl należy przeanalizować konieczność przetoczenia KKCZ5.

Jod

W polskich  warunkach problem niedoboru jodu nie jest nasilony, ponieważ profilaktycznie sól kuchenna jest jodowana1. Jod jest bardzo ważnym składnikiem diety ciężarnych i karmiących kobiet, ponieważ pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego, w prawidłowej produkcji hormonów tarczycy i w prawidłowym funkcjonowaniu tarczycy, a także przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego. 

Eksperci zalecają suplementację jodu u wszystkich ciężarnych bez chorób tarczycy w wywiadzie w dawce 150 - 200 µg/dobę, a u kobiet z chorobami tarczycy suplementacja jodu powinna się odbywać pod kontrolą stężenia hormonów tarczycy i przeciwciał przeciwtarczycowych5.

Odpowiednią ilość jodu, w przypadku jego niedoborów, oprócz diety może wspomagać    zażywanie suplementów podczas ciąży, na przykład produktu MamaDHA Premium +.

Niezbędne składniki

Oprócz wymienionych substancji istotne jest także dostarczanie organizmowi ciężarnej i karmiącej kobiety właściwej ilości witamin i kwasów tłuszczowych. Ostatnio zwraca się coraz większą uwagę na witaminę D oraz kwas DHA  w odżywianiu ciężarnych i karmiących kobiet. Dzienne zapotrzebowanie ciężarnych i karmiących kobiet na witaminę D wynosi 2000 IU. 

Naturalnym źródłem DHA są ryby, algi i inne owoce morza, należy jednak mieć na uwadze, że ryby mogą być także źródłem zanieczyszczeń środowiska takich jak rtęć, dioksyny, czy PCB (polichlorowane bifenyle). Biorąc pod uwagę dostępną wiedzę na temat wpływu DHA na przebieg ciąży i wyniki położnicze aktualnie rekomenduje się:

  1. suplementację co najmniej 200 mg DHA u wszystkich ciężarnych,
  2. u kobiet spożywających małe ilości ryb w ciąży i okresie przedkoncepcyjnym można rozważyć stosowanie większych dawek DHA,
  3. w grupie kobiet obciążonej ryzykiem porodu przedwczesnego stosowanie DHA w dawce 1000 mg/dobę5.

 

Opracowano na podstawie:
 
1.    A. Karowicz-Bilińska, E. Nowak-Markowitz, T. Opala et al., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących, „Ginekologia Polska” 2014, 85, s. 395–399.

2.    L. Kapka-Skrzypczak, J. Niedźwiecka, M. Skrzypczak et al., Kwas foliowy – skutki niedoboru i zasadność suplementacji, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 2012, 18 (1), s. 65–69.

3.    A. Cieślik, A. Kościej, Kwas foliowy – występowanie i znaczenie, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2012, 93 (1), s. 1.

4.    A. Bacz, Suplementacja kwasu foliowego u kobiet w ciąży, http://ciaza.mp.pl/przebiegciazy/63113,suplementacja-kwasu-foliowego-u-kobiet-w-ciazy  (dostęp: 10.03.2021).

5.    Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych, 2020, https://www.ptgin.pl/sites/default/files/page-2020/REKOMENDACJE%20PTGIP%20SUPLEMENTY%20W%20CI%C4%84%C5%BBY%202020-07-28%20bo.pdf (dostep 10.03.2021)

 

Powrót do listy artykułów