Zakazane! Czego musisz unikać w ciąży?

20/03/2021


  • Ciąża
  • Zdrowie

Ciąża jest wyjątkowym okresem w życiu kobiety. Przez 9 miesięcy każda aktywność przyszłej mamy wpływa również na stan płodu. Kampanie reklamowe z każdej strony bombardują nas informacjami o skutkach picia alkoholu czy palenia papierosów w trakcie ciąży. Mało kobiet zdaje sobie jednak sprawę, że niektóre pokarmy wpływają bardzo niekorzystnie na rozwijające się dziecko, podobnie jak większość leków. Sprawdź zatem, czego unikać w ciąży.

Skutki spożywania alkoholu w trakcie ciąży

Wielu z nas słyszało mity na temat „bezpiecznego” jednego kieliszka w trakcie ciąży. Otóż nie ma czegoś takiego jak bezpieczna ilość alkoholu. Każdy kieliszek jest podczas ciąży zakazany, bo może doprowadzić do poważnych konsekwencji. Potwierdza to tylko słuszność teorii, że każda ciąża powinna być planowana , bo dla rozwoju płodu najbardziej kluczowy jest pierwszy jej  trymestr1,2.

Alkohol jest teratogenem, czyli czynnikiem powodującym trwałe uszkodzenie płodu. Najbardziej destrukcyjnie działa on na mózg. Jego cząsteczki bardzo łatwo przenikają do dziecka przez barierę łożyskową, wywołując nieodwracalne uszkodzenia i tzw. alkoholowy zespół płodowy (FAS)1,3. Dzieci z tym zespołem można łatwo rozpoznać, ponieważ mają charakterystyczny wygląd twarzy – małe żuchwy, wygładzoną rynienkę nad wargami i szeroko rozstawione oczy z krótkimi szparami powiekowymi. Do tego dochodzi cały wachlarz problemów psychologicznych. Dzieci są opóźnione w rozwoju, mają problem z koncentracją uwagi i z nauką (niektóre badania wskazują na wzrost ryzyka wystąpienia zespołu nadpobudliwości psychoruchowej - ADHD u dzieci, których matki spożywały alkohol w trakcie ciąży)1,2.

Bierne palenie również szkodzi

Kolejną bardzo szkodliwą substancją , której musi unikać ciężarna kobieta, jest dym papierosowy. Chodzi tu zarówno o palenie przez samą przyszłą mamę, jak i jej przebywanie w otoczeniu osoby palącej. Pamiętajmy, że nawet jeśli osoba mieszkająca z kobietą przy nadziei wychodzi na papierosa na balkon, to i tak dym pozostaje na jej ubraniach i naraża przyszłą mamę na swoje destrukcyjne działanie. Ocenia się, że aż 40% dzieci na świecie było wewnątrzłonowo narażonych na dym papierosowy3.

Dym ten zawiera, poza wieloma substancjami toksycznymi, duże ilości tlenku węgla (potocznie nazywanego czadem). Przenika on łatwo przez barierę łożyskową i prowadzi do niedotlenienia płodu. Skutkuje to tym, że dzieci matek palących czynnie lub biernie rodzą się mniejsze i z mniejszą masą ciała niż dzieci matek niepalących. Badania udowodniły, że u kobiet palących częściej dochodzi do poronień i porodów przedwczesnych. Palenie papierosów przez przyszłą mamę ma również negatywny wpływ na całe dalsze życie dziecka, nawet w okresie dorosłości. W trakcie ciąży dochodzi bowiem do zmian metabolicznych, które zwiększają ryzyko nadwagi i otyłości3.W związku z tym nie można w ciąży nie tylko palić, ale również przebywać w zadymionym pomieszczeniu.

Czy mogę bezpiecznie podróżować?

Wiele przyszłych mam zastanawia się także, czy może bezpiecznie podróżować. Nie jest to przeciwwskazane, ale odradzane, szczególnie w pierwszym trymestrze ciąży, kiedy występuje zwiększone ryzyko powstawania obrzęków kończyn dolnych, a także zakrzepów i zatorów w układzie krążenia, które mogą doprowadzić do niewydolności łożyska i poronienia . Nie zaleca się także podróży pod koniec ciąży, kiedy wzrasta ryzyko wystąpienia porodu przedwczesnego4,5.

Każdą dłuższą podróż ciężarna kobieta powinna skonsultować z ginekologiem, który oceni ryzyko dla płodu z nią związane. Przyszła mama powinna także spacerować podczas podróży, na przykład w samolocie po pokładzie, a w trakcie jazdy samochodem lub autobusem często zatrzymywać się, żeby odpocząć i pospacerować. Należy także zawsze zapinać pasy bezpieczeństwa, ale w prawidłowy sposób tzn. pas dolny powinien przebiegać pod brzuchem, na wysokości bioder, a pas skośny powinien przechodzić między piersiami. Prawidłowo zapięte pasy bezpieczeństwa nie tylko nie zagrażają ciężarnej kobiecie, ale w przypadku kolizji mogą ja i jej dziecko uchronić przed poważnymi powikłaniami np. pęknięciem macicy. Można również zaopatrzyć się w specjalne pasy dla ciężarnych kobiet4,5.

Odradza się natomiast podróży do krajów tropikalnych, ponieważ kobieta przy nadziei powinna unikać nadmiernego nasłonecznienia i wysokich temperatur. Dodatkowo istnieje tam ryzyko zakażenia nietypowymi patogenami, często trudnymi do leczenia, zwłaszcza w okresie ciąży6.

Czego nie wolno jeść w ciąży?

Kobieta w ciąży nie powinna spożywać surowych jaj, surowych ryb, mleka niepasteryzowanego i produktów z niego wytwarzanych, serów pleśniowych, a także nieumytych warzyw i owoców. Należy też unikać spożywania surowego mięsa i produktów garmażeryjnych pochodzących z niepewnych źródeł. Surowe lub nie dogotowane potrawy mogą być źródłem infekcji pokarmowych. Powinno się także zrezygnować z jedzenia wątróbki. Jest ona bogatym źródłem witaminy A, ale w tym przypadku aż zbyt bogatym. Za duża ilość witaminy A może prowadzić do poważnych wad rozwojowych i utraty ciąży. Przyszła mama powinna też ograniczyć picie mocnej herbaty i kawy (maksymalnie 3 filiżanki/dobę)1,5.

Czego jeszcze nie wolno robić w ciąży? Z całą pewnością stosować jakichkolwiek leków bez konsultacji z lekarzem.  Niestety lista medykamentów, które mogą zagrażać ciąży jest bardzo długa. W przypadku większości leków nie zostały przeprowadzone badania, które mogłyby określić stopień bezpieczeństwa ich stosowania w trakcie ciąży. Lekiem przeciwbólowym stosowanym z wyboru w trakcie ciąży jest paracetamol. Może on być podawany wyłącznie sporadycznie, w bólach o umiarkowanym nasileniu. Zawsze należy stosować najmniejszą skuteczną dawkę. Powtarzający się ból zawsze wymaga konsultacji z lekarzem. Przeciwwskazane są natomiast kwas acetylosalicylowy i wszelkie niesteroidowe leki przeciwzapalne, np. ibuprofen1,5,7.

 

Opracowano na podstawie:

1. http://dieta.mp.pl/lista/62643,produkty-niewskazane-w-czasie-ciazy  (dostęp: 02.11.2020

2. T.W. Tsang et al., High global prevalence of alcohol use during pregnancy and fetal alcohol syndrome indicates need for urgent action, „Lancet Global Helath”, 2017;5(3):e232-e233

3. M.L. de Brito et al., Somatic growth in the first six months of life of infants exposed to maternal smoking in pregnancy, „BMC Pediatrics” 2017:9;17(1):67

4. http://ciaza.mp.pl/przebiegciazy/61965,ciaza-i-podroz  (dostęp: 02.11.2020)

5. G.H. Bręborowicz (red.), Położnictwo i ginekologia t.1, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020

6. https://pulsmedycyny.pl/co-zagraza-kobietom-w-ciazy-podczas-egzotycznych-podrozy-888464 (dostęp: 01.11.2020)

7. http://ciaza.mp.pl/lista/88664,leki-przeciwbolowe-ktore-mozna-bezpiecznie-stosowac-w-ciazy  (dostęp: 01.11.2020)

Powrót do listy artykułów