Co oznacza plamienie przed okresem i jakie są jego przyczyny?

Plamienie przed datą rozpoczęcia miesiączki (a wiec przed pierwszym dniem cyklu menstruacyjnego) może być powodem do niepokoju – choć tak naprawdę w wielu przypadkach stanowi naturalną reakcję organizmu na różne okoliczności. Plamienia międzymiesiączkowe występują chociażby w przypadku wprowadzania nowego rodzaju antykoncepcji, w okresach wzmożonego stresu czy podczas podróży. Czy w momencie pojawienia się plamień zawsze należy zgłosić się do lekarza? Jakie choroby mogą powodować wystąpienie tego objawu?

 

Plamienie przed okresem – zaburzenia hormonalne i najczęstsze choroby

 

Plamienie międzymiesiączkowe (inaczej określane również mianem krwawienia śródcyklicznego) może wynikać z szeroko pojętych wahań hormonalnych, wpływających negatywnie na pracę wielu organów czy na destabilizację fizjologicznych procesów. Tego rodzaju wahania mogą być spowodowane zaburzeniem  koordynacji pomiędzy podwzgórzem, przysadką mózgową oraz gonadami (a więc w przypadku kobiet – jajnikami), odpowiadającą za regulację cyklu miesiączkowego. Konsekwencją takiego stanu rzeczy są zaburzenia poszczególnych faz cyklu (potocznie mówimy wówczas o „rozregulowaniu hormonów”, choć oczywiście takie określenie nie oddaje w pełni złożoności problemu).

 

Wszystkie wymienione powyżej zjawiska zachodzą w organizmie na skutek różnych okoliczności. Wśród nich wyróżnić można niedoborową dietę, zbyt niską lub zbyt wysoką masę ciała, przewlekły, długotrwały stres, częste podróże (zwłaszcza te połączone ze zmianą stref czasowych), a także nieuregulowaną cukrzycę. Oprócz tego na występowanie plamienia śródcyklicznego wpływają także schorzenia, które zaburzają wydzielanie hormonów tarczycy – również wpływających na pracę układu rozrodczego, a w tym na funkcje jajników. Wśród tych chorób wyróżnia się między innymi chorobę Hashimoto, zespół policystycznych jajników (PCOS), a także (rzadziej) nadczynność i niedoczynność tarczycy. W przypadku wdrożenia leczenia i uregulowania poziomu hormonów, plamienia przed okresem powinny ulec redukcji, a w końcu – całkowitemu zanikowi.

 

Jeszcze jedną przyczyną plamień występujących przed miesiączką mogą być choroby narządu rodnego. Wśród nich wymienia się niektóre infekcje przenoszone drogą płciową (na czele z chlamydiozą), ale również schorzenia powodujące dysfunkcyjny rozrost lub przemieszczanie tkanek położonych w obrębie narządu rodnego. Mowa tu przede wszystkim o endometriozie, raku szyjki macicy i raku endometrium, a także nieprawidłowościach obecnych na tarczy szyjki macicy (nadżerka lub ektopia). Warto również wspomnieć, że naruszenie patologicznej tkanki obecnej na szyjce lub bezpośrednio w pochwie może doprowadzić do krwawień śródcyklicznych. Dzieje się tak przykładowo po intensywnym stosunku seksualnym lub podrażnieniu wymienionych struktur w trakcie badania ginekologicznego (na przykład przy pobieraniu próbki komórek do badania cytologicznego).

 

Plamienie przed miesiączką a antykoncepcja hormonalna i inne formy zabezpieczenia przed ciążą

 

Plamienie przed miesiączką bywa niekiedy efektem zmiany antykoncepcji lub też jej wprowadzenia. Dzieje się tak przy hormonalnych środkach zapobiegających zapłodnieniu – tabletkach antykoncepcyjnych, implantach, zastrzykach, krążkach dopochwowych czy plastrach. Plamienia śródcykliczne mogą w takich okolicznościach utrzymywać się nawet przez 3-4 cykle i nie stanowi to wówczas powodów do obaw. Jeśli jednak trwają one dłużej, ginekolog powinien zadecydować o wdrożeniu innej metody zapobiegania ciąży.

 

Plamienia pojawiają się czasem po zastosowaniu antykoncepcji awaryjnej – dotyczy to zarówno tabletki przyjmowanej na 72, jak i 120 godzin po stosunku. W tym przypadku również nie powinny stanowić powodów do obaw. Taki efekt może utrzymywać się w cyklu, w którym tabletka „po” została przyjęta, jak i w cyklu kolejnym.

 

Czy plamienie przed okresem to objaw ciąży?

 

Plamienie przed okresem jak najbardziej może być powiązane z zapłodnieniem. Występuje ono u niektórych kobiet w momencie implantacji zarodka w endometrium – czyli w wyściółce macicy. Zazwyczaj nie towarzyszy mu ból, a samo plamienie trwa krótko. Niemniej warto wspomnieć, że taki efekt implantacji zdarza się naprawdę dość rzadko.

 

Rzadkim przypadkiem, powiązanym z płodnością, jest także plamienie owulacyjne, następujące na około 14 dni przed rozpoczęciem miesiączki (a więc mniej-więcej w połowie cyklu , przy regularnych cyklach). Opisywanemu zjawisku może towarzyszyć lekki ból w podbrzuszu, najczęściej po jednej ze stron (a konkretnie po tej, po której uwolniona zostaje komórka jajowa).

 

Plamienia międzymiesiączkowe a początki menopauzy

 

U kobiet w wieku menopauzalnym, jako objaw zmian hormonalnych oraz wygasania funkcji rozrodczych, może pojawić się plamienie międzymiesiączkowe, które później zastępuje wręcz regularne krwawienie okresowe, by w końcu ustąpić zupełnie. Jeśli objawy menopauzy (wraz z plamieniem) są bardzo dokuczliwe i powodują trudności w codziennym funkcjonowaniu, wówczas pacjentka może uzyskać przepisanie HTZ – czyli hormonalnej terapii zastępczej – która jednocześnie łagodzi przykre symptomy oraz w pewnym stopniu chroni kobietę przed negatywnymi następstwami klimakterium (w tym przed osteoporozą, suchością pochwy i innymi niedogodnościami związanymi ze spadkiem poziomu estrogenów).

 

Ogólnie rzecz biorąc, plamienia przed okresem są powszechnym objawem, pojawiającym się u wielu kobiet - i u większości nie stanowią powodów do niepokoju. Jeśli jednak są obecne w każdym cyklu, nie mają uchwytnej przyczyny, są obfite i prowadzą do dużego ubytku krwi lub towarzyszy im silny ból brzucha, gorączka, złe samopoczucie, biegunki lub wymioty – wówczas należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza.

 

Źródła:

1. E. Stefanowicz, Krwawienia między miesiączkami [w:] Medycyna Praktyczna, 26.01.2021
2. E. Stefanowicz, Menopauza [w:] Medycyna Praktyczna, 19.03.2021
3. Santoro, MD, E. Clain, MD, Nieprawidłowe krwawienie z macicy w okresie okołomenopauzalnym [w:] Ginekologia po Dyplomie 04/2021
4. Soszka, Krwawienia czynnościowe [w:] Przegląd Menopauzalny 4/2010
5. J. Jakimiuk, W. Grzybowski, J. Beta, Czynnościowe krwawienia maciczne – diagnostyka i leczenie [w:] Ginekologia Polska 4/2008