Podróże w ciąży – czy są bezpieczne?

Podróżowanie w ciąży – zwłaszcza na długich dystansach, samolotem, autem czy pociągiem – wciąż wzbudza wiele wątpliwości wśród przyszłych mam. Co do zasady, w ciążach niepowikłanych chorobami matki lub dziecka, podróże są jak najbardziej dozwolone i bezpieczne. Nie oznacza to jednak, że zmiany ciśnienia czy unieruchomienie w jednej pozycji przez kilka godzin nie niosą za sobą dyskomfortu dla kobiety. Kiedy zatem podróżowanie w ciąży jest dozwolone? Jak przygotować się do dłuższej jazdy lub lotu, spodziewając się dziecka?

 

Latanie samolotem w ciąży – kiedy jest dozwolone?

 

Najwięcej kontrowersji w kontekście możliwości podróżowania w ciąży wzbudza oczywiście latanie – i nic w tym dziwnego! To właśnie podczas rejsu samolotowego kobieta narażona jest na zmianę ciśnienia, a także na unieruchomienie w jednej pozycji, co przekłada się chociażby na zwiększone ryzyko wystąpienia zakrzepicy. W praktyce mówi się o kilku podstawowych zasadach i zaleceniach dotyczących podróżowania samolotem w ciąży:

 

• uznaje się, że latanie samolotem w ciąży jest najbezpieczniejsze podczas trwania drugiego trymestru (w pierwszym bowiem istnieje ogólne, najwyższe ryzyko populacyjne poronienia, a w ostatnim, nawet u zdrowej pacjentki, może rozpocząć się poród przedwczesny);
• kobieta w trakcie lotu samolotem powinna co jakiś czas wstawać z miejsca i przechadzać się po korytarzu lub do toalety – zapobiega w ten sposób problemom z krążeniem krwi w kończynach dolnych, mogących skutkować wystąpieniem zakrzepicy;
• lekarz prowadzący ciążę u kobiet z podwyższonym ryzykiem wystąpienia zakrzepów może zalecić przed podróżą profilaktykę przeciwzakrzepową w postaci wykonania jednorazowego zastrzyku z heparyny drobnocząsteczkowej przed lotem i/lub założenia na czas rejsu podkolanówek czy rajstop kompresyjnych, wspierających krążenie krwi;
• przed planowaną podróżą kobieta powinna udać się do lekarza – nie tylko dlatego, by upewnił siebie i ją, że faktycznie może latać, ale również w celu uzyskania zaświadczenia zdrowotnego, wymaganego przez niektóre linie lotnicze (zwłaszcza na dalekich rejsach), potwierdzającego dobry stan zdrowia pacjentki;
• przed podróżą kobieta powinna zweryfikować przepisy dotyczące możliwości latania kobiet ciężarnych, obowiązujące w danej linii lotniczej. Ogólnie rzecz biorąc, większość przewoźników umożliwia latanie kobietom do 36 tygodnia ciąży (lub do 32 w przypadku ciąży mnogiej);
• w samolocie nakaz zapięcia pasów podczas konkretnych etapów lotu (w trakcie startu, lądowania czy turbulencji) dotyczy bezwzględnie także kobiet w ciąży. Pasy w samolotach są regulowane, a ich poprowadzenie pod brzuchem, na wysokości miednicy czy też szczytów ud, nie powinno stanowić problemu (nie mogą one oczywiście uciskać brzucha).

 

Jazda pociągiem, autobusem, samochodem w ciąży – o czym należy pamiętać?

 

W przypadku przemieszczania się przez ciężarną samochodem, autokarem, a także samochodem na dłuższych trasach (trwających powyżej 2 godzin) należy skupić się (podobnie jak w przypadku podróży samolotem) na profilaktyce przeciwzakrzepowej. Tak, jak zostało to wspomniane powyżej, u zdrowych pacjentek warto robić przerwy w trasie samochodowej na kilka minut spaceru wspierającego krążenie, a w trakcie jazdy autokarem czy pociągiem można pokusić się o przechadzki korytarzem (jeśli jest to oczywiście możliwe). Kobietom ze zwiększonym ryzykiem zakrzepicy podawana jest profilaktyka – dlatego przed dłuższą podróżą wymienionymi środkami transportu także warto zwrócić się o poradę do lekarza prowadzącego ciążę.

 

Co do zasady, nie poleca się oczywiście „robienia” długich tras w ciąży powyżej 36 tygodnia, z uwagi na możliwość nagłego odejścia wód i rozpoczęcia się porodu. Należy tu także wyraźnie zaznaczyć, że przez całą ciążę pacjentka bezwzględnie powinna stosować pasy bezpieczeństwa! Dla wygody można zainstalować specjalną „przedłużkę”, która pozwala lepiej i wygodniej ułożyć pas pod powiększającym się brzuchem. Podczas wypadku, zapięty właściwie pas zmniejsza ryzyko takich powikłań jak chociażby pęknięcie macicy czy oddzielenie się łożyska.

 

Podstawowe środki ostrożności podczas podróży kobiety ciężarnej

 

Podróż to nie tylko etapy transportu z jednego punktu do drugiego, ale również sam pobyt w miejscu docelowym. W trakcie ciąży zdecydowanie warto więc unikać destynacji, w których istnieje zwiększone ryzyko zakażeń bakteryjnych, wirusowych, pasożytniczych czy grzybiczych. Dodatkowo należy zastanowić się także nad podróżowaniem w miejsca, które wymagają przyjęcia określonej szczepionki (nie wszystkie szczepienia są bowiem możliwe do wykonania u pacjentki w ciąży).

 

Podczas całego urlopu trzeba oczywiście trzymać się zaleceń lekarskich oraz… zasad zdrowego rozsądku. Chodzi tu nie tylko o nie przemęczanie się, ograniczenie ekspozycji na słońce czy kontynuację przyjmowania witamin dla kobiet w ciąży, ale również o tak prozaiczne czynności, jak: częste mycie rąk, unikanie picia wody i napojów oraz jedzenia pokarmów z nieznanego źródła, a także unikanie żywności bez poddania jej obróbce termicznej. Niemniej, zawsze przed dłuższą podróżą warto omówić ten plan z lekarzem prowadzącym - zalecenia mogą być bowiem zmienne w zależności od tygodnia ciąży, ewentualnych chorób występujących u pacjentki czy innych, indywidualnych czynników.

 

Źródła:

1. Dr n. med. A. Bacz, Ciąża i podróż [w:] Medycyna Praktyczna, 07.06.2017
2. Dr n. med. M. Kucharzewski, Podróże kobiet w ciąży [w:] Medycyna Praktyczna, 29.12.2021
3. dr hab. n. med. K. Korzeniewski, Kobieta ciężarna w podróży [w:] Forum Medycyny Rodzinnej 2014, tom 8, nr 3
4. Dr n. med. M. Biała, Przeciwwskazania do podróżowania kobiet w ciąży [w:] Medycyna po Dyplomie 10/2022
5. dr hab. n. med. K. Korzeniowski, Medycyna podróży w praktyce lekarza rodzinnego [w:] Forum Medycyny Rodzinnej 2016, tom 10, nr 6