Przedwczesny poród – jak rozpoznać?

Przedwczesny poród jest powikłaniem, które bardzo często występuje w czasie ciąży. Na to, czy się pojawi, wpływa wiele czynników – od fizycznych uwarunkowań matki aż po środowisko zewnętrzne, w jakim żyje, oraz sposób, w jaki o siebie dba. WHO podaje, że co roku od 5 do 18% wszystkich porodów na świecie stanowią porody przedwczesne. Tym samym warto dowiedzieć się, jakie są oznaki przedwczesnego porodu.

• Przedwczesny poród – czym jest?
• Oznaki przedwczesnego porodu
• Objawy przedwczesnego porodu zagrażającego
• Jak rozpoznać przedwczesny poród w toku

Przedwczesny poród – czym jest?

Z przedwczesnym porodem mamy do czynienia wtedy, gdy ciąża zostanie zakończona między 22. a 37. tygodniem. Podkreśla się przy tym, że w zależności od tego, jak długo dziecko znajduje się w łonie matki, rosną lub maleją szanse na jego przeżycie². 

Przedwczesny poród może przybrać jedną z trzech postaci, różniących się stopniem zaawansowania i objawami². Mowa o:

• zagrażającym porodzie przedwczesnym,
• porodzie przedwczesnym w toku,
• porodzie przedwczesnym dokonanym.

Należy pamiętać, że lekarz – na podstawie występujących oznak – jest w stanie określić ryzyko wystąpienia przedwczesnego porodu. Jednak jednoznaczne stwierdzenie, czy przedwczesny poród będzie miał miejsce, może sprawiać trudności, ponieważ objawy, które go zapowiadają, nie są nasilone i mogą być właściwe dla ciąży przebiegającej prawidłowo³.

Oznaki przedwczesnego porodu

Oprócz regularnego badania się u lekarza ginekologa ważne jest również samodzielne kontrolowanie stanu swojego ciała przez ciężarne kobiety. Pierwszymi objawami przedwczesnego porodu mogą być:

• bóle w podbrzuszu oraz krzyżu,
• bóle przypominające bóle menstruacyjne,
• zwiększenie wydzieliny pochwowej,
• odczuwanie ciężkości macicy².

Gdy kobietę w ciąży zaniepokoją wymienione symptomy, powinna udać się do lekarza, który na podstawie wywiadu położniczego, badania klinicznego i dodatkowych badań biofizycznych, biochemicznych lub bakteriologicznych może dokonać oceny ryzyka porodu przedwczesnego i podjąć decyzję o dalszym leczeniu⁴.

Objawy przedwczesnego porodu zagrażającego

Zagrażający poród przedwczesny jest bardzo wczesną fazą porodu przed terminem. Właśnie dlatego, współczesna medycyna jest w stanie go zahamować. Do objawów porodu przedwczesnego zagrażającego zalicza się:

• występowanie od 4 do 7 skurczów na godzinę,
• stan szyjki macicy poniżej 10 punktów w skali Bishopa,
• rozwarcie szyjki macicy poniżej 3 cm,
• skrócenie szyjki macicy poniżej 60%.

Diagnozę o przedwczesnym porodzie zagrażającym można potwierdzić poprzez wykonanie wywiadu oraz odpowiedniego badania ginekologicznego za pomocą wziernika, badania palpacyjnego szyjki macicy, USG oraz kardiotokograficzną rejestrację akcji serca płodu i czynności skurczowej macicy².

Do przyczyn zagrażającego porodu przedwczesnego można zaliczyć m.in.: niewydolność szyjki macicy, czynności skurczowe macicy, niedotlenienie płodu, nadmierne rozciągnięcie macicy, zakażenie dróg rodnych, nieprawidłowości anatomiczne macicy, wysiłek fizyczny, a nawet stres⁴.

Jak rozpoznać przedwczesny poród w toku?

Poród przedwczesny w toku to zaawansowana faza porodu przed terminem. Z tego powodu ten rodzaj przedwczesnego porodu jest trudny do zahamowania. Najbardziej charakterystycznymi objawami porodu przedwczesnego w toku są skurcze macicy i powiększające się rozwarcie szyjki macicy, a dokładniej:

• 8 i więcej skurczów macicy na godzinę,
• stan szyjki macicy powyżej 10 punktów w skali Bishopa,
• rozwarcie szyjki macicy powyżej 3 cm, które stale się powiększa,
• skrócenie szyjki macicy o 80%.

Skurcze macicy w porodzie przedwczesnym w toku mogą być objawem wtórnym, charakterystycznym dla niewydolności cieśniowo-szyjkowej, przy której nie występują nasilające się skurcze macicy. Najbardziej pewnym kryterium rozpoznania tego rodzaju porodu jest pękniecie błon płodowych. Takim pewnym kryterium może być również krwawienie, które jest spowodowane przez łożysko przodujące lub przedwczesne odklejenie się łożyska – są to sytuacje, gdy wymagane jest dokonanie cesarskiego cięcia².

Opracowano na podstawie:

1. Milanowska-Koloch, Niewydolność cieśniowo-szyjkowa: diagnostyka i leczenie, „Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie” 2014, 4, s. 374–380.
2. Czajka, Standardy postępowania w przedwczesnym zakończeniu ciąży, „Nowa Medycyna” 2004.
3. Bacz, Poród przedwczesny, http://ciaza.mp.pl/porod/75436,porod-przedwczesny (dostęp: 10.03.2021).
4. Czajkowski, Diagnostyka porodu przedwczesnego, „Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia” 2009, 2(3), s. 165–168.