Profilaktyka przedwczesnych porodów

Mimo coraz większych postępów w medycynie neonatologicznej postępowanie w przypadku porodów przedwczesnych nadal pozostaje wyzwaniem. Lekarzom udało się zwiększyć szanse noworodków na przeżycie, ale niestety nie wiadomo jeszcze, jak zapobiec przedwczesnemu porodowi. Nie do końca znane są powody tego stanu i wciąż brakuje jednoznacznych odpowiedzi. Dlatego współczesna medycyna próbuje znaleźć przyczyny powstawania problemu i koncentruje się na zapobieganiu mu oraz selekcji i edukacji kobiet, które są zagrożone porodem przedwczesnym.

Poród przedwczesny – co oznacza?

Zgodnie z definicją WHO porodem przedwczesnym nazywa się poród, w którym kobieta rodzi dziecko między 22. a 37. tygodniem ciąży (licząc od daty ostatniej miesiączki). Według innych kryteriów wystarczy, że waga noworodka waha się między 500 a 2500 g.

Warto wiedzieć

Przedwczesny poród to taki, w wyniku którego rodzi się noworodek niedojrzały do samodzielnego życia pozamacicznego.

Czym może skutkować przedwczesny poród? Dzieci urodzone przedwcześnie narażone są na różnorodne wady rozwojowe, ślepotę, głuchotę, gorsze wyniki w nauce.

Czy znane są oznaki porodu przedwczesnego?

Statystyki wskazują, że najwięcej przedwczesnych porodów występuje na kontynentach, na których opieka nad matką i noworodkiem jest w wielu miejscach na niskim poziomie – w Afryce i w Azji (około 12% wszystkich żywych urodzeń). Z najmniejszą liczbą takich porodów mamy do czynienia w Europie (około 6,2%). W Polsce w roku 2010 liczba porodów przedwczesnych wynosiła ponad 27 000, czyli 6,7%. Mimo iż standardy opieki okołoporodowej na świecie poprawiają się, czynników wywołujących poród przedwczesny nie zidentyfikowano. Sądzi się, że jego etiologia jest wieloczynnikowa.

Jak rozpoznać poród przedwczesny?

Jakie są oznaki porodu przedwczesnego? Rozpoznaje się go za pomocą określenia liczby skurczów na godzinę (minimum 6), rozwarcia około 3 cm oraz skrócenia szyjki macicy co najmniej o 80%. Trzeba jednak przyznać, że nie ma na to reguły – u części kobiet te objawy są nieco inne, a niektóre symptomy porodu przedwczesnego samoistnie mijają.

Zagrożenie porodem przedwczesnym

Wieloletnie badania kliniczne i eksperymentalne wskazały na cztery główne mechanizmy, które doprowadzają do przedwczesnego porodu:

• stres i aktywacja matczyno-płodowej osi podwzgórze–przysadka–nadnercza,
• zakażenie oraz stan zapalny,
• krwawienie wewnątrzmaciczne,
• nadmierne rozciągnięcie macicy.

Jako przyczyny samoistnego porodu przedwczesnego wymienia się również uwarunkowania kliniczne, takie jak pęknięcie błon płodowych, oraz czynniki matczyne i płodowe, np. ciąża bliźniacza, wady wrodzone macicy, niewydolność cieśniowo-szyjkowa, nadciśnienie w ciąży, łożysko przodujące i przedwcześnie się odklejające oraz ogólne choroby narządowe matki.

Kiedy można mówić o zagrożeniu porodem przedwczesnym? Wśród czynników ryzyka wymienia się:

• przebycie porodu przedwczesnego w przeszłości
• ciążę wielopłodową
• odstęp między ciążami mniejszy niż 6 miesięcy
• palenie papierosów
• picie alkoholu
• nieprawidłowe odżywianie się
• przewlekłe choroby, takie jak nadciśnienie tętnicze i cukrzyca,
• ciężka, stresująca praca.

Jak zapobiec przedwczesnemu porodowi?

Gdy istnieje zagrożenie porodem przedwczesnym, lekarz może zalecić podanie kortykosteroidów, aby zmniejszyć ryzyko zgonu noworodka oraz jego niewydolności oddechowej. Inne metody to stosowanie leków tokolitycznych, dzięki którym możliwe jest przedłużenie ciąży. Leki te nie mają jednak większego wpływu na wystąpienie porodu przedwczesnego ani na skutki uboczne takich narodzin. Gdy przyczyną ryzyka przedwczesnego porodu jest infekcja, podaje się antybiotyki.

Innym sposobem stosowanym u ciężarnych z grupy wysokiego ryzyka z porodem przedwczesnym w wywiadzie oraz krótką szyjką macicy jest podawanie progesteronu. Nie potwierdzono jednak skuteczności takiego działania w przypadku ciąż wielopłodowych.

Jak zapobiec przedwczesnemu porodowi? Należy również pamiętać o możliwych do wyeliminowania przez przyszłą mamę czynnikach ryzyka, które nie wymagają specjalnych nakładów, np.:

• zaprzestaniu palenia papierosów,
• zmianie nieprawidłowych nawyków żywieniowych,
• unikanie stresu.

Suplementy w ciąży

W ciąży należy dbać o prawidłową i zbilansowaną dietę. Warto przyjmować suplementy zawierające kwas DHA, kwas foliowy, jod i witaminę D3.

Suplement diety MamaDHA Premium+ jest przeznaczony dla kobiet ze zwiększonym zapotrzebowaniem na składniki odżywcze, czyli w okresie ciąży, w przygotowaniu do ciąży oraz dla kobiet karmiących piersią.

Opracowano na podstawie:

1. A. Bacz, Poród przedwczesny, http://ciaza.mp.pl/porod/75436,porod-przedwczesny (dostęp: 10.03.2021).

2. R. Czajka, Standardy postępowania w przedwczesnym zakończeniu ciąży, „Nowa Medycyna” 2004

3. T. Laudański, Profilaktyka porodu przedwczesnego, www.termedia.pl/pobierz/d37cd1389f925a579deff8373a1638a5/ (dostęp: 10.03.2021).

4. J. Kalinka, Progesteron w profilaktyce porodu przedwczesnego, „Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia” 2011, 4(1), s. 6–10.