Helicobacter pylori a ciąża. Jak wykryć tę bakterię?

Helicobacter pylori (H. pylori) jest powszechnie występującą w społeczeństwie bakterią, zasiedlającą powierzchnię komórek błony śluzowej żołądka. Dowiedziono, że zwiększa ona ryzyko rozwoju choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, zapalenia żołądka, a dodatkowo jest czynnikiem ryzyka wystąpienia nowotworu żołądka. Na szczęście nie zawsze zakażenie H. pylori jest tożsame z wystąpieniem konkretnego schorzenia. Czy omawiana bakteria jest jednak bardziej niebezpieczna dla kobiet w ciąży lub pacjentek starających się o dziecko? Jak wykrywa się ją u ciężarnych i na czym polega jej leczenie?

 

Czym jest Helicobacter pylori i czy może wpływać na płodność?

 

Wbrew pozorom samo zakażenie bakterią Helicobacter pylori nie stanowi problemu, jeśli kobieta chce zajść w ciążę. Co więcej – większość pacjentek i pacjentów nie wie, że są nosicielami (szacuje się, że H. pylori zakażonych jest około 80% społeczeństwa), ponieważ choroba może przebiegać całkowicie bezobjawowo. Problem pojawia się, gdy bakteria daje objawy, a nawet wywołuje zapalenie błony śluzowej żołądka (o konkretnych symptomach piszemy w dalszej części tekstu).

 

Jeśli więc zakażenie H. Pylori przebiega u pacjentki z objawami, oprócz przyjmowania witamin dla kobiet w ciąży lub planujących potomstwo oraz prowadzenia zdrowego stylu życia, powinna ona zgłosić się do gastrologa, by podjąć właściwe leczenie. Oczywiście nie jest to warunek konieczny do zajścia w ciążę, jednak wybór takiego postępowania z pewnością wpłynie zarówno na samopoczucie przyszłej mamy, jak i na zniwelowanie ryzyka powikłań H. pylori w ciąży (którymi są głównie niepowściągliwe wymioty ciężarnych) lub zaostrzenia przebiegu zakażenia.

 

Helicobacter w ciąży – objawy i diagnostyka

 

Tak, jak zostało to już wspomniane powyżej – w większości przypadków H. Pylori nie daje żadnych objawów (niezależnie od tego, czy chodzi tu o zakażonych mężczyzn, kobiety czy kobiety w ciąży). W niektórych sytuacjach jednak pacjentka oczekująca potomstwa może doświadczać i odczuwać:

 

• bóle w nadbrzuszu, bóle żołądka;
• problemy z trawieniem, a w tym biegunki, nudności i wymioty;
• pogorszenie samopoczucia, osłabienie organizmu;
• obniżenie lub całkowity brak apetytu;
• niezamierzony spadek masy ciała.

 

Co istotne, to właśnie w zakażeniu H. Pylori w ciąży upatruje się jednej z przyczyn wystąpienia tak zwanych niepowściągliwych wymiotów ciężarnych. Objaw ten powinien być zdecydowanie powodem do niepokoju z uwagi na ryzyko nadmiarowej utraty masy ciała przez kobietę, a także osłabienie organizmu i niebezpieczne odwodnienie.

 

Diagnostyka zakażenia Helicobacter pylori uwzględnia zazwyczaj wykonanie gastroskopii, podczas której pobiera się wycinek zawierający komórki błony śluzowej wyścielającej żołądek, by potem poddać go badaniom laboratoryjnym. U kobiet w ciąży zaleca się jednak raczej diagnostykę nieinwazyjną, która obejmuje testy oddechowe, a także badania krwi i kału na obecność przeciwciał przeciwko H. pylori.

 

Helicobacter pylori w ciąży – leczenie

 

W przypadku kobiet w ciąży, u których H. pylori nie daje żadnych objawów, nie zaleca się rutynowego leczenia (określanego mianem eradykacji – czyli całkowitego usunięcia bakterii). Jeśli jednak leczenie jest konieczne z uwagi na rozwój powikłań lub dokuczliwe objawy prowadzące do osłabienia organizmu, wówczas to lekarz prowadzący podejmuje decyzję o wdrożeniu konkretnego schematu lekowego wybierając takie antybiotyki, które zostały uznane za bezpieczne do stosowania w ciąży.

 

Źródła:

1. Adrych, B. Solnica, G. Martirosjan, E. Rożynek, Diagnostyka zakażenia Helicobacter pylori [w:] Interna – Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej, dostęp online, data aktualizacji hasła: 10.08.2023
2. M. Wiercińska, Helicobacter pylori (H. pylori) – objawy zakażenia bakterią, testy i leczenie [w:] Medycyna Praktyczna, 14.12.2021
3. Waluga, M. Hartleb, Rozpoznawanie i leczenie chorób gastroenterologicznych u kobiet w ciąży [w:] Przegląd gastroenterologiczny 2009; 4 (2)
4. Prof zw. dr hab. n. med. B. Leszczyńska-Gorzelak, lek. M. Smyk, lek. M. Majsterek, Niepowściągliwe wymioty ciężarnych [w:] Ginekologia po Dyplomie 03/2018
5. M. Pietrzak, Leczenie nieswoistych zapaleń jelit u kobiet w ciąży [w:] Gastroenterologia Kliniczna 2013, tom 5, nr 2-3