Poronienie – przyczyny, objawy i postępowanie

Poronienie, czyli zakończenie ciąży przed 22 tygodniem jej trwania, jest przykrą, ale jednocześnie dosyć częstą sytuacją kliniczną. Ocenia się, że poronieniu ulega około 15-25% ciąż, ale w niektórych grupach wiekowych (np. po 40 r.ż.) może to być nawet połowa lub więcej ciąż! Najczęściej dochodzi do niego na wczesnym etapie – tuż po implantacji zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy, kiedy pacjentka nawet nie jest świadoma, że jest w ciąży^1,2. Jakie mogą być przyczyny poronienia? Które objawy w ciąży powinny nas szczególnie zaniepokoić? Czy da się zapobiec poronieniu?

• Czym jest poronienie?
• Przyczyny poronień
• Objawy i diagnostyka poronienia
• Postępowanie w przypadku poronienia

Czym jest poronienie?

Poronienie to samoistna utrata ciąży w okresie poprzedzającym uzyskanie przez płód zdolności do przeżycia przed ukończeniem 22. tygodniem ciąży . Po tym okresie mówimy już o porodzie przedwczesnym. Ryzyko  poronienia sukcesywnie spada wraz z wiekiem ciążowym, a jego powszechność uzależniona jest od wielu czynników. Do najważniejszych należą: wiek kobiety i jej partnera, obecność chorób współistniejących np. cukrzycy, chorób tarczycy czy zaburze ń hormonalnych, zakażeń wirusowych i bakteryjnych przebiegających z gorączką, chorób zakaźnych (np. toksoplazmozy) czy tzw. niezdrowego stylu życia (palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, używanie narkotyków)^1,2,3,4.

Przyczyny poronień

Najczęściej poronieniu ulegają zarodki z wadami genetycznymi. Jest to naturalny, ewolucyjny mechanizm, mający na celu pozbycie się „uszkodzonych” osobników. Najczęściej do mutacji dochodzi podczas pierwszych podziałów zapłodnionej komórki jajowej. Poronienia zarodków z wadami genetycznymi następują najczęściej na bardzo wczesnym etapie ciąży. Zaburzenia genetyczne są z reguły przypadkowe, dużo rzadziej są przekazywane wraz z materiałem genetycznym od matki czy ojca^1,2,3,4.

Kolejną przyczyną poronień są zaburzenia hormonalne. Podstawowym hormonem podtrzymującym ciążę jest progesteron, na początku ciąży produkowany głównie przez ciałko żółte powstające z pęcherzyka jajnikowego, który opuściła komórka jajowa. W przypadku jego niewydolności produkcja hormonu jest niewystarczająca, co może być przyczyną utraty ciąży^1,2,3,4.

Poronienia na nieco bardziej zaawansowanym etapie ciąży mogą być efektem zmian anatomicznych w obrębie narządów rozrodczych – najczęściej macicy – o których pacjentka mogła nawet nie wiedzieć. Zdarza się, że bardzo trudno je rozpoznać podczas rutynowych badań ginekologicznych^1,2,3,4.
Wśród rzadszych przyczyn poronień można wymienić zaburzenia immunologiczne, skutkujące produkcją przeciwciał uszkadzających zarodek, a także choroby infekcyjne czy przewlekłe u matki^1,2,3,4.

Objawy i diagnostyka poronienia

Najważniejszym objawem poronienia jest krwawienie z dróg rodnych, często z towarzyszącym bólem podbrzusza, nieco silniejszym od bólów miesiączkowych. Pamiętajmy jednak, że okres ciąży to czas intensywnych przemian hormonalnych i skąpe krwawienia są bardzo częste, zwłaszcza na początku ciąży. Zawsze jednak powinny wzbudzać naszą czujność i skłaniać do wizyty u ginekologa¹.

Lekarz przeprowadza wówczas badanie ginekologiczne i ultrasonograficzne. W badaniu wziernikiem może zauważyć krwawienie o różnym nasileniu z nieco rozwartej szyjki macicy, a czasem także fragmenty jaja płodowego. Z kolei w badaniu ultrasonograficznym sondą dopochwową ocenia się, czy pęcherzyk ciążowy znajduje się w jamie macicy oraz czy płód jest żywy mierząc czynność jego serca¹.

Postępowanie w przypadku poronienia

Działania w przypadku poronienia możemy podzielić na zachowawcze, farmakologiczne i zabiegowe. 

Postępowanie zachowawcze polega na obserwacji objawów bez stosowania leczenia farmakologicznego czy zabiegowego. Obejmuje zalecenie spoczynkowego trybu życia, unikania podnoszenia ciężarów, współżycia płciowego, a także częstsze wykonywanie badań kontrolnych USG.

Leczenie farmakologiczne obejmuje podawanie leków rozkurczowych, przeciwbólowych i hormonów. 

W przypadku nieskuteczności metod zachowawczych i farmakologicznych często potrzebne jest leczenie zabiegowe, które polega na wyłyżeczkowaniu/opróżnieniu jamy macicy¹.

 

Opracowano na podstawie:

1. G.H. Bręborowicz (red.), Położnictwo i ginekologia, tom 1, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020, s. 81–89.

2. https://ciaza.mp.pl/przebiegciazy/90964,poronienie  (dostęp: 04.11.2020).

3. Y.B. Jeve, W. Davies, Evidence-based management of recurrent miscarriages ,„Journal of Human Reproductive Sciences” 2014, nr 7(3), s. 159–69.

4. Hady El Hachem et al., Recurrent pregnancy loss: current perspectives, „International Journal of Women’s Health” 2017, nr 9, s. 331–345.