Przedciążowa wizyta u ginekologa – jak przebiega i czemu się ją zaleca?

Świadomość społeczna wzrosła na tyle, że coraz rzadziej spotyka się pacjentki, które były konsultowane ginekologicznie jedynie podczas porodów. Większość przyszłych mam doskonale zdaje sobie sprawę z konieczności regularnych wizyt u lekarza w czasie ciąży, służących upewnieniu się, że wszystko przebiega prawidłowo. Mniejszy jest natomiast odsetek kobiet, które zdają sobie sprawę z tego, jak ważna jest wizyta u ginekologa w okresie przedkoncepcyjnym, czyli jeszcze przed zapłodnieniem. Jak przebiega taka konsultacja? Po co się ją zaleca^1,2?

• Dokładny wywiad
• Badanie ginekologiczne
• Zalecenia i wyjaśnienie wątpliwości
• Dieta przyszłej mamy

Dokładny wywiad

Podczas wizyty przedciążowej ginekolog często raz jeszcze zbiera dokładny wywiad – nawet z dobrze sobie znaną pacjentką. Ma to na celu wyszukanie ewentualnych czynników ryzyka, które mogłyby wpłynąć na przebieg ciąży. Bardzo istotne jest pytanie o choroby przewlekłe pacjentki i zażywane przez nią stale leki. Niektóre produkty lecznicze mogą negatywnie wpłynąć na rozwijający się płód i wymagają odstawienia lub zmiany na bezpieczniejsze jeszcze przed ciążą. Są to na przykład niektóre doustne leki przeciwcukrzycowe, przeciwpadaczkowe, przeciwnadciśnieniowe czy przeciwkrzepliwe.

Istotne jest także pytanie o przebyte szczepienia. Generalnie w okresie ciąży nie zaleca się szczepień, więc okres przedkoncepcyjny jest ostatnim momentem na doszczepienie przyszłej mamy. Należy zwrócić szczególną uwagę na szczepienia przeciwko chorobom wirusowym, które mogą być groźne dla kobiety ciężarnej – np. powodować poronienie, poród przedwczesny czy wady płodu. Dlatego też kobiety, które planują ciążę, powinny zaszczepić się przeciwko m.in. różyczce, grypie, śwince i wirusowemu zapaleniu wątroby typu B^1,2,3.

Lekarz na pewno będzie też pytał o przeszłość reprodukcyjną obojga partnerów.  Niezwykle istotne są też takie zagadnienia jak regularność cykli miesiączkowych, stosowane dotychczas formy antykoncepcji i przebieg poprzednich ciąż oraz porodów (np. występowania przypadków poronień, porodów przedwczesnych, wewnątrzmacicznych obumarć płodów czy urodzeń dzieci z wadami wrodzonymi)^1,2,3.

Badanie ginekologiczne

Kolejnym etapem wizyty przedkoncepcyjnej jest badanie ginekologiczne ręczne i za pomocą dopochwowej sondy ultrasonograficznej. Jego celem jest wykluczenie wszelkich nieprawidłowości, które mogłyby utrudniać lub wręcz uniemożliwiać zajście w ciążę lub niekorzystnie wpływać na rozwój płodu. Jeśli w badaniu lekarz stwierdzi obecność polipów, mięśniaków czy innych zmian, zalecane jest ich usunięcie jeszcze przed zajściem w ciążę. Guzki te różnie reagują na zmiany hormonalne w czasie ciąży i może dochodzić do ich powiększania, co z kolei może skutkować wzrostem ryzyka poronienia czy porodu przedwczesnego^1,2.

Jeśli pacjentka nie miała w ciągu ostatnich 6 miesięcy wykonywanego badania cytologicznego, zaleca się jego przeprowadzenie¹.

Wielu ginekologów przeprowadza też badania palpacyjne gruczołów piersiowych i czasem także badanie USG sutków, aby upewnić się, że w ich strukturze nie ma nieprawidłowości¹.

Zalecenia i wyjaśnienie wątpliwości

Na wizycie przedciążowej lekarz może wydać szereg zaleceń, które nie tylko zwiększają szansę na zapłodnienie, ale również na prawidłowy przebieg ciąży. Pacjentkom pracującym w stresujących warunkach zaleca się ograniczenie aktywności zawodowej. Warto zwrócić uwagę na prawidłowe odżywianie się, kontrolę masy ciała, umiarkowany wysiłek fizyczny, np. pływanie i rezygnację z używek^1,2.

Ginekolog zaleca dodatkowo wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych, takich jak morfologia krwi czy ogólne badanie moczu, aby ocenić stan zdrowia przyszłej mamy. 

Kolejnym zaleceniem jest wizyta u stomatologa. Ważne jest, aby konieczne leczenie przeprowadzone było przed ciążą, kiedy dentysta ma możliwość zastosowania znieczulenia czy wykonania badania rentgenowskiego chorego zęba. Pamiętajmy, że zmiany próchnicze i choroby przyzębia nasilają się w czasie ciąży. Jest to spowodowane m.in. częstym spożywaniem pokarmów przez ciężarne czy  wymiotami (występującymi często w pierwszym trymestrze ciąży), które wpływają negatywnie na stan szkliwa^1,2,3.

Dieta przyszłej mamy

Ginekolog podczas wizyty przedciążowej może uświadomić przyszłej mamie konieczność włączenia do diety niektórych składników. Powinno się wzbogacić dietę o kwas foliowy  już na co najmniej miesiąc przed planowanym zapłodnieniem i przez pierwsze 3 miesiące ciąży. Uzupełniające spożycie kwasu foliowego podwyższa poziom folianów w organizmie. Ich niski poziom u matki jest czynnikiem ryzyka rozwoju wad cewy nerwowej u rozwijającego się płodu. Jest duży wybór suplementów diety przeznaczonych dla kobiet w wieku rozrodczym. Korzystny efekt występuje w przypadku codziennego uzupełniającego spożycia dawki wynoszącej 400 μg kwasu foliowego przez co najmniej jeden miesiąc przed poczęciem i maksymalnie trzy miesiące po nim.

Niezwykle ważna jest także suplementacja witaminy D, która pomaga nie tylko w utrzymaniu zdrowych kości, ale także w prawidłowym wchłanianiu/wykorzystywaniu wapnia i fosforu i w utrzymaniu prawidłowego poziomu wapnia we krwi. Witamina D bierze również udział w procesie podziału komórek oraz wspomaga prawidłowe funkcjonowanie mięśni i układu odpornościowego^1,2,4. 

Wizyta przedciążowa u ginekologa to również czas, kiedy przyszła mama może zadać lekarzowi każde nurtujące ją pytanie i rozwiać wszelkie wątpliwości dotyczące zapłodnienia, przebiegu ciąży i porodu^1,2.

 

Opracowano na podstawie:

1. G.H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, t. 1, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020, s. 26–27; 69–71; 223–237.

2. https://ciaza.mp.pl/poczecie/61877,przygotowanie-do-ciazy (dostęp 03.11.2020).

3. K. Annaduari et al., Preconception care: A pragmatic approach for planned pregnancy, „Journal of Research in Medical Sciences” 2017; 22:26

4. S.J. Genuis et al., Preconception Care: A New Standard of Care within Maternal Health Services, „Biomed Research International” 2016, 2016:6150976