Zmiany w organizmie ciężarnej kobiety

Już w początkowych tygodniach ciąży w organizmie kobiety zachodzą zmiany związane z przestrajaniem gospodarki hormonalnej, wzrostem stężenia sterydów łożyskowych i powiększaniem się macicy, która zaczyna wypełniać jamę otrzewnową. Hormony podczas ciąży dosłownie szaleją. Dlaczego? Otóż ciąża to prawdziwa rewolucja w anatomii, fizjologii i metabolizmie. Dzięki zmianom adaptacyjnym ciąża i poród przebiegają prawidłowo¹.

• Jak zmienia się układ rozrodczy podczas ciąży?
• Jak zmienia się układ krążenia podczas ciąży?
• Układ oddechowy i układ moczowy – zmiany w ciąży
• Zmiany w układzie pokarmowym i metabolizm w ciąży

Jak zmienia się układ rozrodczy podczas ciąży?

Jedna z podstawowych zmian fizjologicznych u ciężarnej to szybki i intensywny wzrost macicy. Dzieje się tak na skutek przerostu włókien mięśniowych i tkanki łącznej, z których składa się ten narząd. Na początku ciąży macica ma masę 70 gramów i pojemność kilku centymetrów sześciennych. Hormony podczas ciąży powodują, że w 9. miesiącu ciąży macica osiąga masę ok. 1000 gramów, a jej pojemność zwiększa się do 5 decymetrów sześciennych. Przybywa jej naczyń krwionośnych i limfatycznych – przepływa przez nią coraz więcej krwi¹.

Zmiany fizjologiczne i hormonalne u ciężarnej we wczesnym etapie ciąży prowadzą do uelastycznienia, rozpulchnienia i zasinienia szyjki macicy. Gęstnieje także śluz szyjkowy, który zamyka kanał szyjki macicy, zapobiegając wstępowaniu infekcji z niższych pięter dróg rodnych. Przed porodem czop śluzowy zostaje wydalony¹.

Jak zmienia się układ krążenia podczas ciąży?

Szczególnie intensywnym zmianom adaptacyjnym w trakcie ciąży podlega układ sercowo-naczyniowy – m.in. zwiększa się pojemność minutowa serca, dochodzi do przerostu włókien mięśnia sercowego i wzrostu objętości komór. Ponadto zwiększa się objętość krwi i osocza oraz masa krwinek czerwonych. W wyniku tych zmian powstaje tzw. fizjologiczna anemia ciężarnych. Poza tym rośnie liczba leukocytów i zwiększa się OB – odczyn opadania krwinek czerwonych¹.

Krwinki czerwone zwiększają swoją objętość, ale skraca się czas ich życia. W surowicy krwi obniża się stężenie żelaza i ferrytyny (czyli białka kompleksującego jony żelaza), natomiast podnosi się zdolność wiązania żelaza. Dzięki tym wskaźnikom u przyszłych mam można wykrywać niedokrwistość z niedoboru żelaza. By jej zapobiegać i w przypadku niedoborów zdecydowana większość lekarzy zaleca stosowanie preparatów zawierających żelazo.

Układ oddechowy i układ moczowy – zmiany w ciąży

Zmiany w organizmie podczas ciąży nie omijają układu oddechowego – są odpowiedzią na większe zapotrzebowanie na tlen. Dochodzi do przekrwienia i obrzęku górnych dróg oddechowych i ich błony śluzowej, nasilają się funkcje wydzielnicze śluzówki, która staje się bardziej podatna na urazy. Od pierwszego trymestru systematycznie zwiększa się pojemność oddechowa i minutowa – wartości te w okresie okołoporodowym są o 40 procent wyższe niż u kobiet nieciężarnych.

Układ moczowy u przyszłych mam ulega znacznym zmianom anatomicznym i czynnościowym. Zwiększa się objętość i długość nerek, poszerzają się układ kielichowo-miedniczkowy i moczowody, a pojemność pęcherza rośnie do 1000 mililitrów. Mocz podczas ciąży ma mniejszy ciężar właściwy – w tym okresie zmniejsza się zdolność do jego zagęszczania¹.

Zmiany w układzie pokarmowym i metabolizm w ciąży

Zmiany fizjologiczne u ciężarnej obejmują też metabolizm energetyczny, hormonalny i tkankę tłuszczową. Metabolizm tłuszczów nabiera tempa, szybciej powstają ciała ketonowe. W pierwszej połowie ciąży organizm kobiety gromadzi większą ilość tkanki tłuszczowej. Dochodzi również do fizjologicznego zatrzymywania wody w ustroju¹.

W układzie pokarmowym ciężarnych kobiet narządy (w szczególności żołądek i jelita) zmieniają swoje położenie. Poza tym ograniczają się funkcje motoryczne żołądka, obniża się kwasowość soku żołądkowego i słabnie perystaltyka jelit. W wyniku tych procesów u przyszłych mam może pojawić się uczucie pieczenia za mostkiem – zgaga¹.

 

Opracowano na podstawie:

1. Bacz, Zmiany fizjologiczne u kobiet w ciąży, https://ciaza.mp.pl/przebiegciazy/77575,zmiany-fizjologiczne-u-kobiet-w-ciazy (dostęp: 27.09.2022)
2. https://www.gyncentrum.pl/blog/pl/zmiany-fizjologiczne-u-ciezarnej (dostęp: 27.09.2022)