Depresja w ciąży – jak sobie z nią poradzić?

Utrzymujące się smutek, brak energii, kłopoty z koncentracją, izolowanie się od bliskich, utrata zdolności odczuwania przyjemności czy uogólniony lęk to najczęściej występujące objawy depresji w ciąży. Przyszłej mamie zmagającej się z tą chorobą mogą także towarzyszyć strach dotyczący przebiegu ciąży i zdrowia dziecka oraz obawy dotyczące tego, czy poradzi sobie z opieką nad maluchem. Sprawdź, jak wygląda leczenie depresji ciążowej.

Spis treści:

• Depresja w ciąży – przyczyny
• Jakie są objawy depresji w ciąży?
• Depresja w ciąży – rozpoznanie i leczenie
• Jak sobie poradzić z depresją w ciąży?

Depresja w ciąży – przyczyny

Ciąża to pod wieloma względami wyjątkowy okres – to czas intensywnych zmian w organizmie kobiety: fizycznych, hormonalnych i emocjonalnych. Już w pierwszych tygodniach po zapłodnieniu przyszła mama może doświadczać uciążliwych dolegliwości, takich jak nudności, wymioty, senność. W kolejnych miesiącach ciąży występują z kolei bóle kręgosłupa, zgaga czy opuchlizna. Ponadto ciężarna nierzadko musi zmagać się z wahaniami nastroju oraz z lękiem dotyczącym przebiegu ciąży, zdrowia maluszka czy nadchodzącego porodu. Te i inne problemy towarzyszące kobiecie przez 9 miesięcy sprawiają, że u części mam mogą pojawić się zaburzenia depresyjne.

Statystyki dotyczące depresji ciążowej są różne w zależności od źródła, według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)¹ około 10% przyszłych mam zmaga się z zaburzeniami afektywnymi, jeszcze więcej kobiet, bo blisko 20%, choruje na depresję poporodową². Największe ryzyko wystąpienia depresji występuje w II i III trymestrze ciąży, szacuje się przy tym, że zaledwie 20% ciężarnych otrzymuje właściwą, specjalistyczną pomoc ³. Tymczasem nieleczona depresja ciążowa może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak wolniejszy wzrost masy ciała dziecka, poród przedwczesny, niedożywienie, a nawet próba samobójcza matki.

Jakie są objawy depresji w ciąży?

Objawy depresji w ciąży są podobne do tych występujących u innych dorosłych pacjentów, ale dodatkowo pojawiają się też pewne specyficzne symptomy związane z ciążą i dzieckiem. Wśród najczęściej występujących oznak depresji ciążowej⁴ znajdują się:

• obniżony nastrój, przewlekłe uczucie smutku,
• utrata zdolności odczuwania radości,
• rezygnacja z dotychczasowych zainteresowań,
• zaburzenia snu (bezsenność lub nadmierna senność),
• zaburzenia łaknienia (brak apetytu lub wzmożone łaknienie),
• trudności z podejmowaniem decyzji,
• problemy z koncentracją uwagi,
• izolowanie się od bliskich, unikanie kontaktów społecznych,
• płaczliwość, drażliwość,
• niepokój, napady lęku,
• niskie poczucie własnej wartości,
• nieuzasadnione poczucie zagrożenia,
• zaniedbywanie wyglądu i higieny osobistej,
• negatywne myśli dotyczące przyszłego macierzyństwa,
• strach przed porodem,
• lęk dotyczący zdrowia dziecka,
• w skrajnych przypadkach – myśli i czyny samobójcze, chęć zrobienia krzywdy dziecku.

Depresja w ciąży – rozpoznanie i leczenie

Diagnozując depresję w ciąży, stosuje się takie same kryteria diagnostyczne, jak w innych okresach życia, czyli klasyfikację zaburzeń psychicznych DSM-5 opracowaną przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne oraz Międzynarodową Statystyczną Klasyfikację Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10. Obecnie zaleca się, aby ciężarne przynajmniej dwukrotnie (między 11. a 14. oraz między 33. a 37. tygodniem ciąży) były poddawane testom przesiewowym pozwalającym wskazać pacjentki mające podwyższone ryzyko depresji⁵.

Leczenie depresji w ciąży jest tematem kontrowersyjnym, część lekarzy psychiatrów ma obawy przed włączeniem farmakologii. Obok coraz liczniejszych doniesień dotyczących bezpieczeństwa stosowania leków przeciwdepresyjnych u ciężarnych pojawiają się bowiem również badania mówiące o wzroście ryzyka wystąpienia wad rozwojowych, np. wad serca u płodu⁶. Stosowanie takich preparatów u przyszłych matek wymaga szczególnego nadzoru i precyzyjnego dostosowywania dawek. Najczęściej w leczeniu depresji w ciąży wykorzystuje się leki z grupy SSRI – selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (bez paroksetyny)⁶. Nieodłącznym elementem terapii powinna być również psychoterapia interpersonalna lub behawioralno-poznawcza.

Jak sobie poradzić z depresją w ciąży?

Jeśli zauważysz u siebie objawy mogące wskazywać na zaburzenia depresyjne, powinnaś jak najszybciej udać się do lekarza (może to być lekarz pierwszego kontaktu, ginekolog prowadzący ciążę lub psychiatra). Jeśli specjalista uzna to za stosowne, zaleci też konsultację z psychologiem.

Jako działania wspomagające leczenie farmakologiczne i psychoterapię można zastosować:

• techniki relaksacyjne, np. jogę dla ciężarnych, medytację, techniki oddechowe,
• terapię światłem, która ma udowodnione działanie zmniejszające nasilenie objawów depresyjnych⁶,
• umiarkowaną aktywność fizyczną, np. długie spacery, pływanie (po konsultacji z lekarzem),
• dobrze zbilansowaną dietę oraz witaminy dla kobiet w ciąży,
• odpowiednią dawkę odpoczynku i snu.

 

Na podstawie:

1. Maternal mental health, „who.int” [online], https://www.who.int/teams/mental-health-and-substance-use/promotion-prevention/maternal-mental-health, [dostęp: 24.04.2023].
2. M. Golec, A. Rajewska-Rager, K. Latos i in., Ocena zaburzeń nastroju u pacjentek po porodzie oraz czynników predysponujących do występowania tych zaburzeń, „Psychiatria” 2016, t. 13, nr 1.
3. M. Urban-Kowalczyk, Leczenie objawów depresyjnych u kobiet w ciąży – opcje terapeutyczne, „Psychiatria po Dyplomie” 2017, nr 1.
4. J. Krzyżanowska-Zbucka, Problemy emocjonalne kobiet w okresie okołoporodowym, Fundacja Rodzić po Ludzku, Warszawa 2008.
5. Depresja w ciąży i depresja poporodowa, „rodzicpoludzku.pl” [online], https://rodzicpoludzku.pl/baza-wiedzy/depresja-w-ciazy-i-depresja-poporodowa/, [dostęp: 24.04.2023].
6. M. Urban-Kowalczyk, Leczenie objawów depresyjnych u kobiet w ciąży – opcje terapeutyczne, „Psychiatria po Dyplomie” 2017, nr 1.