21. tydzień ciąży – USG, brzuch, ruchy i ułożenie dziecka

21. tydzień rozpoczyna drugą połowę ciąży. Choć przyszła mama w dalszym ciągu ma jeszcze sporo energii do działania, powinna dokładnie obserwować swój organizm i zwrócić uwagę na mogące pojawić się w tym okresie dolegliwości ciążowe. 21. tydzień ciąży pozwala rodzicom także na poznanie płci swojego potomka. W jaki sposób rozwija się dziecko i jaki wpływ ma to na organizm matki? O jakich badaniach nie można zapomnieć? Czy suplementacja witamin może okazać się pomocna?

Spis treści:

• Jak rozwija się dziecko?
• Zmiany w organizmie kobiety
• Monitorowanie ciąży – niezbędne badania
• Wpływ diety i suplementacji na prawidłowy przebieg ciąży

Jak rozwija się dziecko?

Dziecko w 21. tygodniu ciąży rozwija się bardzo intensywnie. W szczególności dotyczy to układu nerwowego. W mózgu bowiem rozwijają się komórki nerwowe oraz połączenia pomiędzy nimi. U dziecka zaczynają również działać zmysły, dzięki czemu poznaje ono dźwięki i rozróżnia smaki. Swoich funkcji zaczyna uczyć się także układ pokarmowy, który przetwarza połykane przez malucha wody płodowe. Układ ruchu wzmacnia się, natomiast kości utwardzają. Wykonywane każdego dnia ruchy ciała stają się coraz bardziej skoordynowane. Szpik kostny rozpoczyna produkcję białych krwinek, które odgrywają bardzo ważną rolę dla układu odpornościowego dziecka.

Całkowita długość ciała dziecka na tym etapie jego rozwoju może wahać się od 18 do nawet 25 centymetrów. Jednak jest to kwestia indywidualna i pewne odstępstwa od normy nie powinny być sygnałem do niepokoju. Dziecko nabywa bowiem cech indywidualnych. Również jego waga może być zróżnicowana. Szacuje się, iż wynosi ona zazwyczaj 330–360 gramów.

Ułożenie dziecka w 21. tygodniu ciąży nie jest łatwe do określenia. Maluch bowiem często zmienia swoją pozycję, wzmacniając tym samym układ mięśniowy oraz pobudzając do pracy układ nerwowy. To właśnie w tym okresie większość kobiet zaczyna wyczuwać ruchy swojego dziecka, choć są one jeszcze stosunkowo delikatne. Wyczuwalne są głównie wtedy, gdy przyszła mama wypoczywa.

Rozwój płodu jest intensywny. Narządy płciowe są już całkowicie ukształtowane, rozpoczyna się szybsze przybieranie na masie. W pełni rozwinięte są także paznokcie dziecka. 21. tydzień ciąży jest również okresem, w którym zaczyna wykształcać się ośrodek odpowiedzialny za pamięć.

Zmiany w organizmie kobiety

Sporo zmian zaobserwować można również w organizmie kobiety. Brzuch staje się wyraźnie zaokrąglony. Wzrasta także masa ciała, która w tym momencie może być większa o około 5–6 kilogramów względem wagi sprzed ciąży.

Zachodzą również zmiany hormonalne. Wydziela się relaksyna, która odpowiada za rozluźnienie mięśni. Pod wpływem hormonów ciemnieją otoczki brodawek sutkowych. Za sprawą progesteronu, prolaktyny i estrogenów do działania pobudzane są gruczoły mleczne. Naturalnym zjawiskiem są także skurcze macicy, które charakteryzują się nieregularnością oraz niezbyt dużym nasileniem. Rosnący brzuch może być także powodem występowania rozstępów na powierzchni skóry.

Pojawić mogą się różnego rodzaju dolegliwości, takie jak:

• bóle kręgosłupa,
• zgaga,
• problemy zze snem
• obrzęki stóp,
• suchość skóry na brzuchu.

Z tego też powodu warto odpowiednio zadbać o swoje ciało. 21. tydzień ciąży to bardzo dobry moment na wzmacnianie mięśni. Można spróbować ćwiczeń pilates lub jogi (po konsultacji z lekarzem prowadzącym). Kobieta powinna również pamiętać o wypoczynku oraz spożywaniu wystarczającej ilości wody.

Monitorowanie ciąży – niezbędne badania

Nie można oczywiście zapominać o bieżącym kontrolowaniu stanu swojego zdrowia oraz przebiegu ciąży. 21. tydzień ciąży jest okresem, w którym należy przeprowadzić badanie USG. Pozwala ono między innymi na określenie rozmiaru głowy dziecka i wykluczenie ewentualnych nieprawidłowości, mogących świadczyć na przykład o wystąpieniu wodogłowia lub małogłowia.

Lekarz przy zastosowaniu specjalnej sondy może również ocenić budowę anatomiczną dziecka, funkcjonowanie jego narządów wewnętrznych i czynność serca, a także ryzyko wystąpienia ewentualnych wad genetycznych oraz anatomicznych. USG pozwala również ocenić wielkość i położenie łożyska. Badanie tego typu należy powtórzyć między 28. a 32. tygodniem ciąży.

Przed zakończeniem drugiego trymestru kobieta powinna mieć za sobą między innymi:

• badanie określające położenie dna macicy,
• ocenę ryzyka płodowego,
• badanie czynności serca płodu,
• morfologię krwi,
• ogólne badanie moczu.

Rekomenduje się również przeprowadzenie kontroli stanu zdrowia jamy ustnej. Powinno to nastąpić między 21. a 26. tygodniem ciąży. Dodatkowo wykonać można badanie w kierunku toksoplazmozy.

Wpływ diety i suplementacji na prawidłowy przebieg ciąży

Ważną rolę podczas całego okresu ciąży odgrywa zdrowa i odpowiednio zbilansowana dieta. W 21. tygodniu ciąży warto dostarczać swojemu organizmowi dużych ilości produktów mlecznych oraz wapnia. Dzięki tym składnikom kości i zęby dziecka będą mogły rozwijać się w prawidłowy sposób. Zaleca się także spożywanie białka, znajdującego się w chudym mięsie, rybach i warzywach strączkowych.

Warto zadbać o suplementację witamin. Istotne są witaminy z grupy B, zwłaszcza B1, B2 oraz B6. Dostarczają one dziecku energii, a także wspierają prawidłowy rozwój narządu wzroku i prawidłową budowę łożyska. Ważna jest również rola witaminy D w ciąży. Jej działanie znacząco wykracza poza regulacje metabolizmu wapniowego oraz wpływ na układ kostny. Witamina D bierze udział w procesie podziału komórek, pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego i mięśni oraz jest potrzebna dla właściwego wzrostu i rozwoju kości u dzieci.

Między innymi witaminę D posiada w swoim składzie wysokiej jakości suplement diety z kwasem DHA – MamaDHA Premium+. Kwas dokozaheksaenowy (DHA) w korzystny sposób wpływa na wspieranie rozwoju mózgu oraz oczu u płodu. Produkt zawiera również niezbędny dla kobiet w ciąży kwas foliowy, który wspiera prawidłową produkcję krwi i funkcjonowanie układu odpornościowego. Warto pamiętać, że zapotrzebowanie na DHA organizm wykazuje nie tylko w okresie ciąży, ale i podczas laktacji.

1. Na podstawie:
   J. Misiorowska, W. Misiorowski, Rola witaminy D w ciąży, „Postępy Nauk Medycznych” 27, 2014, nr 12, s. 865–871.
2. R. Wierzejska, Znaczenie kwasu dokozaheksaenowego (DHA) w okresie ciąży i laktacji, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, (link) (dostęp 28.07.2020).
3. A. Wendołowicz, E. Stefańska, L. Ostrowska, Żywienie kobiet w okresie ciąży, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 20, 2014, nr 3, s. 341–345.
4. Z. Kończewska-Murdzek, M. Murdzek-Wierzbicka, Rozwój dziecka w łonie matki, „Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio” 29, 2017, nr 1, s. 109–139.